گزارش گل پیچ به نقل از مهر؛
از مار ۲۰سانتی تا ۳متری درپایتخت، رفتار تهاجمی نشانه سمی بودن نیست
گل پیچ: سخنگوی آتش نشانی می گوید از مار ۲۰ سانتی متری تا سه متری در تهران دیده است اما همان گونه كه كارشناسان می گویند درگیری با مارها راه مقابله با آنان نیست و بهتر است كه از آن ها فاصله بگیرید.
خبرگزاری مهر، گروه جامعه- مسعود بُربُر: طرح های زیبا و منظم تنش را در انحناهای هندسی بر زمین می كشد، عضلاتش در هم جمع و دوباره باز می شود، فش فش می كند و حركات تندش تهدیدآمیز است، اما در خط عمودی چشم هایش كه نگاه كنی حس قربانی در دام افتاده ای را می بینی كه ادای تهدید در می آورد تا جانش را نجات ببخشد. قربانی ای كه روز به روز جمعیتش كم می گردد و هیچ كس برای نجاتش كارزار و پروژه ای راه اندازی نمی نماید. نخستین واكنش اغلب آدم ها نه فقط با دیدنش، كه حتی با شنیدن نامش هم، نفرت و اقدام برای كشتار است. مارها، البته عاشقانی هم دارند كه آن ها را زیبا و دوست داشتنی می بینند و روزها و ساعت های گرم تابستان را در آفتاب داغ، به كوه و بیابان می روند تا بتوانند تصویری از ماری كه می خرامد و دور می گردد را ثبت كنند. با این وجود اغلب آدمیان در خود نفرتی یا دست كم ترسی ذاتی نسبت به این موجودات زبان بسته احساس می كنند و حتی هزار سال پیش كه انسان ها از امروز انس بیشتری با طبیعت داشتند، در شاهنامه فردوسی هم وقتی مقرر است وصف او را بخوانیم، با چنین كلماتی رو به رو می شویم:
پدید آمد از دور چیزی دراز
سیه رنگ و تیره تن و تیزتاز
دوچشم از برِ سر چو دو چشمه خون
ز دودِ دهانش جهان تیره گون
با این همه، كارشناسان اكنون درباره خطر انقراض مارها اخطار می دهند و از نقش مهم آن ها در چرخه طبیعت و كنترل آفات و بیماری ها صحبت می كنند و تاكید دارند كه تنها اقدام ممكن هنگام رویارویی با مار ضرورتاً كشتار آن نیست. حتی اگر آن مار، حالت تهاجمی همچون مارهای سمی داشته باشد و از حیاط خانه ی خود ما، وسط شهر تهران، سر در آورده باشد.
از مار ۲۰ سانتی تا سه متری در شهر تهران دیده ام
جلال ملكی سخنگوی آتش نشانی درباره حضور مارها و به صورت كلی حیوانات در سطح شهر به خبرنگار مهر می گوید: ما آمار تفكیكی از حضور مارها در سطح شهر نداریم اما موارد زیادی از آنچه اغلب مزاحمت حیوان وحشی ثبت می گردد داریم كه شامل عقاب، گربه وحشی، سگ وحشی و البته مارهاست. خود من زمانی كه عملیات می رفتم مار از ۲۰ سانتی متری تا ۳ متری داخل شهر و در منازل مشاهده كرده بودم.
مارهای غیرسمی ما چون ذاتاً خودشان می دانند سمی نیستند رفتار تهاجمی خیلی شدیدی از خود نشان می دهند در حالیكه این تنها تقلیدی از رفتار مارهای سمی است و دلیلی بر سمی بودن مار نیست حتی برخی مارهای غیرسمی رفتار تهاجمی شان خیلی شدیدتر از مارهای سمی استملكی در این باره تاكید می كند: البته این اتفاق بیشتر در حوالی شهر رخ می دهد یعنی جاهایی كه الان بخشی از شهر شده اما تا سال های پیش مناطق روستایی و حومه شهر به حساب می آمد. ما حتی گزارش آهوی وحشی در دربند داشتیم. هنوز هم موارد این چنینی داریم. عقاب، میمون و جغد مرتبا كشف می گردد.
وی ادامه می دهد: چند سال پیش یك گزارش داشتیم كه خانواده ای سر شام نشسته بودند و پنجره باز بود و یك عقاب بزرگ آمده بود و سر كمدشان نشسته بود! كل خانواده ترسیده بودند و فرار كرده بودند.
سخنگوی آتش نشانی تصریح می كند: حتی موردی داشتیم كه خفاش آمده بود و در هود آشپزخانه بچه گذاشته بود، یعنی مشخص بود مدتی هم آنجا زندگی كرده و لانه گذاری كرده است.
آماری از حضور مارها در خانه های تهران نداریم
ملكی درباره آمار برخورد با حیوانات وحشی و مارها توضیح می دهد: ما یك ردیف آماری داریم از مزاحمت های حیوان كه البته فقط هم مزاحمت نیست، گیر كردن و در چاه افتادن و خلاصه هر مورد در رابطه با حیوانات در همین ردیف ثبت می گردد ولی درباره اینكه مثلاً مار چند مورد بوده باشد چیزی نداریم.
وی درباره جزئیات موارد مربوط به حیوانات هم اظهار داشت: در خیلی از موارد مثلاً حیوان از دست مردم فرار كرده و رفته در درز انقطاع بین دو ساختمان گیر كرده است، یا پرنده خسته بوده و افتاده در لوله دودكش یك خانه یا در كولر گیر كرده و اعضای خانواده ترسیده اند.
تهران و محدوده اطراف شهر تهران زیستگاه گونه های مهمی از مارهای ایران به حساب می آید كه هم شامل مارهای سمی و هم مارهای غیر سمی می شودسخنگوی آتش نشانی تاكید می كند: البته این ها اصلاً خبر خوبی نیست چونكه این خبرها به مفهوم آن است كه ما زیستگاه حیوانات را خراب كرده ایم و كوهی كه تا چند سال پیش تفریح گاه طبیعی ما و زیستگاه حیات وحش بود الان ویلاسازی شده و درواقع عرصه را به حیوانات تنگ كرده ایم.
وی ادامه می دهد: دشت ورامین كه محل زندگی روباه ها و حیات وحش بود الان به صورت كامل خانه سازی شده است. یعنی ما محل زندگی حیوانات را اشغال كرده ایم و حیوان طبیعتاً از سر خانه ما در می آورد! با این وجود نیروهای اتش نشانی برای برخورد درست با حیوانات آموزش دیده اند و مردم به جهت اینكه نه آسیبی به خودشان و نه به حیوانات برسانند در موارد رویارویی با حیوان باید از اقدام مستقیم خودداری كرده و به آتش نشانی اطلاع بدهند.
تهران زیستگاه مهم مارهاست
كارشناس بخش خزندگان دفتر حفاظت سازمان محیط زیست هم در این باره به خبرنگار مهر اظهار داشت: تهران و محدوده اطراف شهر تهران زیستگاه گونه های مهمی از مارهای ایران به حساب می آید كه هم شامل مارهای سمی و هم مارهای غیر سمی می گردد. برای نمونه زیستگاه های خیلی مهمی مثل پارك ملی لار را داریم كه مهم ترین زیستگاه گزارش شده برای گونه بوم زاد افعی دماوندی است. یعنی علاوه بر اینكه گونه های مهمی داریم كه در استان های همجوار هم دیده می شوند، گونه اندمیك افعی دماوندی را هم در تهران داریم.
اصغر مباركی ضمن تأیید سخنان جلال ملكی درباره علل حضور حیوانات در شهر اضافه كرد: همواره بعنوان یكی از عوامل تهدید گونه ها، از تخریب زیستگاه ها صحبت می نماییم. طبیعی است كه فضای شهری ما از بافت طبیعی خارج شده ولی در گوشه كنار شهر جاهایی هستند كه بافت طبیعی قدیمی حفظ شده یا ساخت و سازی در آن انجام نشده است. مثلاً پادگان ها را در نظر بگیرید، یا پارك پردیسان، یا فرودگاه و یا ادارات آب و فاضلاب كه عرصه وسیعی در مراكز شهر دارند و فضاهایی مثل این ها كه تا حدی دست نخورده هستند، این ها اساساً زیستگاه های مناسبی برای خزندگان هستند و طبیعی است كه به دلایلی مثل كم غذایی، بی غذایی، بارندگی یا افزایش رطوبت یا هر دلیل دیگری این ها وارد مناطق شهری بشوند. ولی از حوزه شهری كه خارج می شویم و تغییر و تبدیل زیستگاه ها كنار می رود یا ساخت و ساز و تخریب كلان در عرصه طبیعت نمی بینیم اساساً می توانیم توقع داشته باشیم گونه های خاص خزندگان و مارها را ببینیم.
گونه های متنوع مارها در مناطق اطراف تهران
كارشناس بخش خزندگان دفتر حفاظت سازمان محیط زیست در پاسخ به اینكه چه گونه هایی از مارها را در تهران می توان دید اظهار داشت: حضور گونه های مارها در تهران تنوع بالایی دارد به علت اینكه تنوع زیستگاهی بالایی در حوزه تهران داریم. به سمت البرز و كوه های شمال تهران كه می رویم زیستگاه كوهستانی داریم و به سمت ورامین و جاده مشهد كه می رویم عرصه كویری و بیابانی داریم. بدین سان تفاوت گونه ها را هم می توانیم در شمال و جنوب و شرق و غرب در فاصله خیلی نزدیك به هم مشاهده نماییم.
مباركی در پاسخ به اینكه كدام گونه ها را می توانیم در اطراف تهران مشاهده نماییم اظهار داشت: مثلاً در منطقه شهریار كه منطقه خاصی است و اراضی باغی زیاد است و به نسبت خیلی دست نخورده یا عرصه جنوب كرج كه به صورت مزارع و حتی به صورت اراضی دست نخورده باقی مانده، توقع این هست كه گونه های خاصی از مارها را مشاهده نماییم. در آن قسمت حتی امكان دارد افعی گرزه را هم بتوانیم به راحتی ببینیم. احتمال دیدن افعانی زنجانی به میزان كم هست ولی افعی قفقازی، افعی البرزی و افعی دماوندی گونه های مهم سمی هستند كه اساساً در زیستگاه های حوزه شهر تهران وجود دارد.
هیچ ماری در ایران انسان را دنبال نمی كند!
امكان ندارد حتی در عرصه طبیعی شما با مار مواجه شوید و این مار به دنبال انسان بیاید كه بخواهد حمله كند، عموما همه این ها با دیدن نخستین نشانه های حضور انسان فرار می كنندكارشناس بخش خزندگان دفتر حفاظت سازمان محیط زیست در پاسخ به اینكه مردم در صورت مشاهده مارها در مناطق مسكونی باید چه برخوردی داشته باشند اظهار داشت: اساساً وقتی ماری به خانه یا منطقه مسكونی می آید نمی توان از مردمی كه با آن ارتباط ندارند توقع داشت تشخیص بدهند كه این مار سمی است یا نه و توقع داشت كه نترسند، ولی هیچ كدام از مارهای ایران به این شكل نیستند كه بخواهند دنبال انسان راه بیافتند و به انسان حمله كنند. حتی مهاجم ترین مارهای ما هم این رفتار را ندارند. بزرگترین و خطرناك ترین مار سمی ما گرزه است كه اندازه بزرگ آن امكان دارد به ۲ متر هم برسد یا در بعضی مناطق دیگر كفچه مار را هم داریم ولی به هیچ عنوان امكان ندارد حتی در عرصه طبیعی شما با مار مواجه شوید و این مار به دنبال انسان بیاید كه بخواهد حمله كند. عموما همه این ها با دیدن نخستین نشانه های حضور انسان فرار می كنند.
مباركی تاكید كرد: بهترین راه همان است كه به محض دیدن مار كمی راه خویش را كج كنید و از آن گذر كنید. مارها كاری با ما ندارند و تنها كافی است كه از آن ها فاصله بگیریم و می توانیم به آتش نشانی خبر بدهیم و آن ها بلدند و با ابزار مارها را می گیرند و در زیستگاهشان در طبیعت رها می كنند.
رفتار تهاجمی مارها نشانه سمی بودنشان نیست
بهتر است مار را تحریك نكنند تا همان جایی كه هست بماند و جا به جا نشود چون اگر جا به جا شود دنبال پناهگاهی خواهد گشت كه مخفی شود
كارشناس بخش خزندگان دفتر حفاظت سازمان محیط زیست در پاسخ به اینكه در صورت مشاهده رفتار تهاجمی از مار چه باید كرد هم اظهار داشت: حتی مارهای غیرسمی ما رفتاری دارند كه چون ذاتاً خودشان می دانند سمی نیستند رفتار تهاجمی خیلی شدیدی از خود نشان می دهند و چنین ماری امكان دارد بخواهد كسی كه با او مواجه می گردد را بترساند در حالیكه این تنها تقلیدی از رفتار مارهای سمی است و دلیلی بر سمی بودن مار نیست. حتی برخی مارهای غیرسمی رفتار تهاجمی شان خیلی شدیدتر از مارهای سمی است تا ترس را در دشمن القاء كنند.
وی تاكید كرد: الزاماً كشتار مار تنها راه فرار از آن نیست و بهتر است مار را تحریك نكنند تا همان جایی كه هست بماند و جا به جا نشود چون اگر جا به جا شود دنبال پناهگاهی خواهد گشت كه مخفی شود.
مباركی در انتها بر نقش مهم مارها در محیط زیست تاكید كرد و اظهار داشت: مهم ترین نقشی كه از مارها سراغ داریم، چه مارهای سمی و چه مارهای غیرسمی، كنترل جمعیت حشرات و جوندگان است و حتی برخی از گونه های خزندگان چون كه مارها از برخی مارمولك ها و … هم تغذیه می كنند. موضوعی كه كنترل برخی بیماری ها و آفت ها را به دنبال دارد. مارها كاركرد اكولوژیك مهمی دارند و علاوه بر این امروز استفاده های اقتصادی مثلاً در باغ وحش ها و كارهای تحقیقاتی كه روی سم آن ها انجام می گردد هم نقش های فرعی و كاركردهای جانبی آنهاست.
با این همه خیلی از مارهای ایران در معرض تهدیدهای گوناگون هستند و نه تنها كسی به فكر نجات جانشان نیست كه اغلب درباره آن ها رویایی شوم را در ذهن می پرورانند؛ كابوسی كه اگر نهادی زودتر برای نجات این جانداران دوست داشتنی پرارزش اقدام نكند، خیلی زود به تحقق می پیوندد: كابوس جهان بدون مار...
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب